FEDERACION ESPAÑOLA DE MUNICIPIOS Y PROVINCIAS
Presentación do segundo informe mundial sobre descentralización e democracia local
Os procesos de descentralización corren perigo nalgúns países, como consecuencia da crise económica. Fronte a esta tendencia, os poderes locais responden que eles son os actores clave para a superación da conxuntura actual. Desta cuestión e tamén dos problemas de financiamento dos Gobernos Locais trata o segundo informe mundial GOLD presentado na FEMP, coa presenza do Vicepresidente Terceiro do Goberno, Manuel Chaves
O Segundo Informe Mundial sobre Descentralización e Democracia Local (GOLD II), elaborado pola organización Cidades e Gobernos Locais Unidos (CGLU), é o texto de referencia que analiza e afonda sobre a situación actual dos gobernos máis próximos aos cidadáns. O traballo deste ano está centrado no financiamento e focaliza a súa atención nos desafíos de municipios e cidades no contexto actual de crise económica global.
O informe chama a atención, entre outras cuestións, sobre a "tensión" que se dá actualmente entre aqueles que defenden a importancia dos Gobernos Locais na saída da crise e a tendencia á volta a unha centralización de recursos e competencias cara ao Estado. Segundo CGLU, o risco da "recentralización" é real en moitos países, a pesar da magnitude das tarefas que realizan os Gobernos Locais.
As medidas adoptadas polos gobernos nacionais dalgúns países, segundo os autores do informe, "poderían representar unha ruptura ou un cambio de dirección na tendencia cara á descentralización e afectan de xeito inmediato á sostibilidade e o desempeño dos Gobernos Locais", nuns momentos nos que é máis necesario que nunca contar con eles para levar a cabo os procesos de desenvolvemento do territorio e a creación de políticas de cohesión social, "tan necesarias para paliar os efectos da crise global actual".
As conclusións do informe GOLD II foron expostas por Antoni Fogué, Presidente da Deputación Provincial de Barcelona, nun acto no que interviñeron o Vicepresidente Terceiro do Goberno e Ministro de Política Territorial e Administración Pública, Manuel Chaves; o Presidente da FEMP, Pedro Castro; e o Director Executivo de ONU-Hábitat, Joan Clos.
Neste informe están implicados diversos niveis de goberno, como a Organización das Nacións Unidas para os Asentamentos Humanos (ONU-Hábitat), coordinadora dun proxecto de diálogos nacionais de descentralización, que conta co apoio do Ministerio de Política Territorial e Administración Pública, a FEMP e a Comisión de Descentralización e Autonomía Local de CGLU, presidida pola Deputación de Barcelona.
O Presidente da FEMP, Pedro Castro, na súa intervención, explicou que o financiamento é un dos asuntos que "máis nos ocupan e preocupan", porque a autonomía local non pode ser plenamente efectiva sen a suficiencia financeira e porque "a nosa responsabilidade, como depositarios das ilusións dos nosos veciños e veciñas, nos esixe a capacidade de atender as súas necesidades".
Pedro Castro engadiu que todos os Alcaldes do mundo teñen os mesmos ou parecidos problemas, por iso a descentralización é un "desafío ineludible", para responder ás necesidades propias dos territorios e por garantía de saúde democrática, xa que permite favorecer a participación da sociedade civil e das organizacións no na definición das políticas públicas, " e non se me ocorre mellor espazo para desenvolver esa democracia participativa que o municipio. "
Manuel Chaves, pola súa banda, afirmou que a aposta polo municipalismo é fundamental para a democracia e, neste sentido, destacou o protagonismo que o Goberno quixo outorgar aos Concellos, por medio dos dous fondos de investimento de 2009 e 2010, grazas aos cales se mellorou a vida dos cidadáns nos máis de oito mil municipios españois.
O Ministro tamén quixo recoñecer o papel dos Gobernos Locais na saída da crise, a pesar dos problemas de financiamento que padecen, e a súa contribución á redución do déficit público.
Conclusións do informe
O informe pon de manifesto que existe certo grao de confusión "interesada" cando se fala de descentralización, que non é o mesmo que desconcentración, un concepto antitético da autonomía local. Tamén sinala que a heteroxeneidade entre os Gobernos Locais do mundo é moi elevada. Mentres que os europeos gastan de media 3.250 euros por habitante e ano, os africanos gastan 24.
Nesta liña, GOLD reclama a necesidade de ir progresivamente adelgazando as transferencias dos Estados centrais aos Gobernos Locais e o fomento de fórmulas fiscais que lles permitan unha maior capacidade impositiva e, en consecuencia, un grao máis elevado de autonomía nos ingresos. Ao respecto, pon un exemplo: o 70% do financiamento da área metropolitana de Tokyo provén de impostos locais propios.
O goberno das grandes cidades ou rexións metropolitanas é un feito complexo, pero previsiblemente cada vez máis común. O informe sinala que habitualmente predomina a vontade de manter unha estrutura equiparable de goberno local sobre a necesidade de crear fórmulas de goberno específicas para a xestión de aglomeracións cambiantes e con límites amplos. Nestes casos é especialmente importante a tarefa que poden realizar os gobernos intermedios, capaces
de abordar realidades que van máis alá da área de influencia de cada un dos gobernos locais que conforman a aglomeración.
Nun plano máis xeral, o informe apunta como principais retos dos Gobernos Locais a ausencia de atribucións claras e a escaseza de recursos; a existencia de problemas globais como por exemplo a crise financeira, as crises de recursos naturais e ambientais, e as crises demográficas. Do mesmo modo, sinala o atraso en materia de infraestruturas que, segundo unha estimación do Banco Mundial, só podería resolverse cun gasto de 200.000 millóns anuais durante os próximos 25 anos.
